(Dịch từ The Jiwa Jive của Maurice Baker)

Không lúc nào mà chúng ta có vẻ như không lấy làm thất vọng vì sự thiếu tiến bộ trong Subud, và có những tiếng gọi đòi thay đổi nội bộ theo nhiều cách. Hiển nhiên là chúng ta phải tiếp tục thích nghi với sự tiến bộ của xã hội, chính trị và luật pháp, bằng cách xem xét lại hiến pháp hay những cách tiếp cận công chúng của mình. Nói chung, những cuộc tranh luận đó là lành mạnh.

Tôi nói là ’nói chúng’ vì tôi thấy đôi khi những cuộc tranh luận đó không làm gì khác là khiến cho không khí trở nên nóng nực hơn, với những sự lộn xộn và thù nghịch. Tôi lấy một thí dụ – việc dùng những từ dịch được chấp nhận trong tiếng mẹ đẻ, thay vì dùng những từ Indonesia. Theo tôi, có những lí do như vậy là không đúng:

1. Subud là một tổ chức quốc tế, và việc dùng những từ tiêu chuẩn là chuyện thường tình, để giao tiếp và hiểu biết nhau khá hơn. Nhiều từ thường không có từ dịch tương đương – đặc biệt những khái niệm thần bí như jiwa hay kedjiwaa.

2. Có nhiều ý kiến bất đồng về việc coi những từ thay thế nào là thích đáng, ngôn ngữ nào là tốt nhất, và nghĩa của những từ mới đó là gì.

3. Ngôn ngữ chủ yếu của những bài nói chuyện được dịch là tiếng Anh, nên rất có thể là những từ tiếng Anh sẽ chiếm ưu thế, khiến những ngôn ngữ khác bị loại trừ.

4. Một luận cứ thường thấy là việc dùng những từ Indonesia làm cho những ai muốn tìm hiểu Subud phải nản chí. Theo tôi, cái ý nghĩ đó chỉ có lý ở bề ngoài. Hầu hết các tổ chức, dù tâm linh hay thế tục, đều dùng những từ chuyên môn và những ngôn từ khó hiểu, khiến những ai không hiểu biết cảm thấy ’chói tai’. Chẳng hạn, ai mà hiểu được, ngoại trừ những kẻ thích đá banh, những từ như super sub (1), marking(2), nutmeg(3), yellow card (4) vân vân? Mỗi nghề nghiệp đều có vô số những từ ngữ và những từ cấu tạo bằng những chữ đầu của một nhóm từ (NATO,UNESCO…) mà chỉ những kẻ trong nghề mới hiểu được, nhưng điều không khiến cho người ta không thể không trở thành bác sĩ, kĩ sư, luật sư, chính trị gia, giáo sư, hay giáo sĩ. Và cũng chẳng ai mà không muốn mua một Toyota, Skoda, Suzuki, Chevrolet, Mazda vv...vì những từ ngoại lai đó – tuy không ai hiểu được thực sự nghĩa những từ đó là gì. Khoa học đã tăng cao nhờ dùng những từ gốc La Tinh, và sẽ không có môn toán học nếu thiếu thốn những ký hiệu khó nuốt (cho phần đông chúng ta).

5. Dùng những từ Indonesia là thích đáng và hợp lí – đó là xuất xứ của Subud và có những lí do nên làm như vậy. Indonesia có một lịch sử đa dạng tín ngưỡng dài lâu; điều này hiển nhiên đã ảnh hưởng tới Bapak và là điều chúng ta phải ghi nhớ. Tuy mỗi người chúng ta sống theo văn hóa và tín ngưỡng mình, nhưng như vậy là chính đáng khi suy xét về nguồn gốc của latihan. Hơn nữa, tuy không có những thành tích đáng khen về nhân quyền, nhưng Indonesia không có những gì là tiêu cực của chủ nghĩa đế quốc của phần đông những quốc gia Âu Tây.

6. Điều này có thể là chuyện riêng tư, nhưng theo tôi thấy thì ngôn ngữ Indonesia có vẻ đẹp tự nhiên của thi ca. Nghe những nói chuyện của Bapak có thể làm cho vài người ngủ gật (đôi khi kể cả chính tôi) nhưng những lời nói của Bapak lại có một sức hấp dẫn, hay một sức hút bên ngoài cái thế gian này. Tất nhiên điều này có thể là một phản ứng chủ quan.

7. Cuối cùng, một điều cũng không kém hệ trọng là việc ai sẽ định đoạt những từ mới nào có thể dùng? Ai sẽ có thẩm quyền định đoạt cho tất cả các hội viên Subud những từ nào là thích đáng trong bất cứ ngôn ngữ nào?

Đã để lại một kho tàng của những lời khuyên quý báu, Bapak là người duy nhất có cái thẩm quyền đó. Vậy, tại sao chúng ta lại muốn bỏ đi tất cả, vì như vậy sẽ chỉ làm cho nhiều hội viên bối rối và thấy khó chịu?

Những dịch thuật bổ sung cho những từ Indonesia là một chuyện khác, và như vậy là đáng làm. Những từ tiếng Anh như Begin, Finish, Helper vv...đã được thông dụng và cũng được Bapak dùng với những nhóm trên khắp thế giới. Nếu vậy thì theo ý tôi, chúng ta cứ việc để y nguyên như vậy, vì mọi người đều hiểu được ý nghĩa. Từ ’helper’ có thể không luôn được rõ nghĩa, vì nhiều người hiểu nghĩa theo cách của họ về thế nào là vai trò một phụ tá (điều này thì Bapak đã nhiều lần chỉ dẫn) nên bất cứ định nghĩa nào khác sẽ trở nên tối nghĩa cho một số người. Nói cách khác – có lẽ cho tới nay như vậy là tốt nhất.

_________

(1) khi một cầu thủ không thể tiếp tục chơi thì có thể thay thế bằng một cầu thủ khác với hy vọng thắng cuộc (2) một chiến thuật phòng thủ để ngăn cản đối thủ chiếm được trái banh (3) một động tác đưa banh làm cho banh lọt qua đôi chân của đối thủ (4) việc bị phạt vì một lối chơi trái phép.