Tôi thường nghĩ là với tuổi tác mình trở nên kiên nhẫn hơn một chút. Một trong những lợi ích của tuổi già là trước đó từng thấy phần nhiều những điều khiến nhận thức được những kẻ đặt minh lên hàng đầu, trốn thuế, đâm sau lưng chiến sĩ và những tên ăn cướp thường rút cuộc không luôn thắng thế. Chắc bạn đã nghe nói tới truyện con thỏ và con rùa? (*)

Vả lại, như vậy thì được lợi gì nếu ngồi trên đầu thiên hạ mà phải triệt hạ tất cả các đối thủ? Làm sao mà an bình sống được với chính mình? Chuyện đó thì tôi không thể làm được.

Nhưng ta không được quên điều này. Nếu tôi hiểu đúng Bapak, kiên nhẫn và phục tòng là một chuyện (thời gian chẳng có nghĩa gì trong sự vô cùng của vũ trụ) nhưng trong cái thế giới vật chất người ăn thịt người này của chúng ta, đó có thể là một phương cách cho thất bại, thậm chí cho tai họa. Hội viên Subud, trong kinh doanh chẳng hạn, có thể kiên nhẫn ngồi đợi chờ Thiên Chúa cung cấp cho, trong khi các đối thủ không là Subud thì không bỏ mất cơ hội mà cứ việc thẳng tiến. Một thí dụ khác là những hội viên trong ban quản trị không thực hiện được những hứa hẹn của mình, vì họ ’tiếp nhận được’ là chưa tới đúng lúc, tức là họ đã quên mất, hay không vì thế mà lo ngại. Thường thường, những anh chị em quá kiên nhẫn với những thất bại của mình thì không làm những gì là hệ trọng, khiến cho các hội viên trở nên chán nản và thiếu kiên nhẫn hơn.

Theo tôi, kiên nhẫn có nhiều kiểu. Chẳng hạn, sự kiên nhẫn của một thợ thủ công mất nhiều năm tận tâm học nghề. Tương tự, một nghệ sĩ, nhạc sĩ, thợ dệt, thợ rèn, thợ gốm vv...không mong đợi có những kết quả nhanh chóng, nếu chưa đạt được thành quả dài hạn. Những người làm vườn phải đợi hàng tháng, hàng năm, thậm chí cả đời mình, trước khi nhìn thấy những kết quả của công lao mình. Ngay cả các nhà doanh nghiệp cũng phải kiên nhẫn chời đợi biết bao niên kỉ, trước khi những đầu tư của họ thu lợi.

Một kiểu kiên nhẫn khác là sự ’kiên nhẫn của bố mẹ’. Chẳng hạn, những người mẹ, người cha, phải chịu đựng nhiều năm khó khăn, vì mong cho những đưa con lớn lên được hạnh phúc, thích nghi tốt đẹp. Tất nhiên, vì là cha mẹ nên luôn có cái khía cạnh vui thú, thưởng công, nhưng có ai mà biết trước được nếu hay khi nào chuyện đó có thể trở nên tồi tệ. Mình đã làm những gì sai trái? Thiếu kỉ cương? Thiếu suy tính? Có lẽ sẽ không bao giờ biết được.

Và còn sự kiên nhẫn của tuổi già – một thời kì buông thả và bớt tranh đua, khi cơ thể bắt đầu suy yếu và cái thế giới này lướt trôi qua mình. Nhưng tốt hơn là làm quen với điều đó, vì tới lúc mọi sự việc sẽ ngưng động và đó là sự thử thách cuối cùng cho kiên nhẫn.
Nếu có ai đó nói với tôi là trong 50 năm chúng ta đã vất vả vì số hội viên suy giảm và già yếu, vì những kinh doanh thảm bại và những cuộc tranh cãi và bất đồng tầm thường, thì chắc tôi sẽ nói là mình không có thì giờ và kiên nhẫn cho tất cả những chuyện đó. Nhưng vẫn còn tôi nơi đây. Vậy, có lẽ tôi đã trở nên kiên nhẫn hơn mà không hay biết được.

Tóm lại, dưới đây là một đoạn trích dẫn khá hay:

Lời cầu nguyện của một bà tu viện trưởng vô danh:

Lạy Chúa, Chúa biết là con đã lớn tuổi, và chẳng bao lâu sẽ già cả. Xin Chúa làm cho con đừng ba hoa bép xép, nhất là có cái thói quen không thích đáng nghĩ mình phải nói điều gì đó về mọi đề tài trong mọi cơ hội.

Xin Chúa giải thoát con khỏi cái ý nghĩ mình phải giải quyết những chuyện của thiên hạ. Với cái kho tàng đầy ắp kinh nghiệm và khôn ngoan của con thì điều này thật đáng tiếc nếu con không chia sẻ nó với mọi người. Nhưng thưa Chúa, Chúa đã biết là con sẽ cần một vài người bạn.

Xin Chúa đừng làm cho con dài dòng về những chi tiết không bao giờ hết; xin Chúa cho con mọc cánh bay thẳng tới đích.

Xin Chúa ban cho con sự kiên nhẫn nghe những than trách của thiên hạ; xin Chúa giúp con chịu đựng những cái đó với lòng từ thiện. Và xin Chúa khóa miệng lưỡi con lại về những cơn đau nhức của con – những cơn đau đó gia tăng theo thời gian, và cái khuynh hướng kể lể về chúng của con cũng gia tăng theo.

Con không xin Chúa cải thiện trí nhớ mình, mà chỉ là trở nên khiêm tốn hơn một chút và bớt tự tin, khi trí nhớ con không đồng thuận với trí nhớ thiên hạ. Xin Chúa dạy cho con bài học huy hoàng là có những lúc con có thể sai trái.

Xin Chúa khiến con trở nên hòa nhã một cách vừa phải. Con không có tham vọng trở nên một vị thánh – sống chung với những vị đó thì thật khó khăn – và một người già khó tính là một tuyệt tác của ma quỷ.

Xin Chúa khiến con thông cảm hơn mà không đa cảm, giúp ích mà không hống hách. Xin Chúa cho con nhận thấy những điều xứng đáng mà con không đợi, những tài năng của thiên hạ mà con nghĩ mình không có được. Và xin Chúa ban ân tứ cho con được nói điều đó với họ.

_____________

(*) Một con rùa thách thức chạy đua với một con thỏ. Con thỏ chấp nhận cuộc thi đua đó vì biết mình sẽ thắng. Khi đã bỏ xa con rùa, con thỏ nghĩ là mình khỏi cần phải chạy nữa, nên ngủ để nghỉ mệt. Trong khi đó thì con rùa vẫn từ từ tiếp tục đi cho tới khi tới gần đích. Khi con thỏ thức dậy thì đã quá muộn, nên không thể còn đuổi kịp con rùa nữa. Luân lí của truyện: những kẻ tự hào mình hơn người khác không luôn thắng cuộc.