Bản tường trình chuyến viếng thăm Cuba
của Phụ Tá Quốc Tế, tháng 2.2012

Grace Hodgson – International Helper of Area 3
    Bửu Linh Kim Thái dịch

Havana - ảnh: Lê Nguyễn

Daniel, Reinaldo và tôi đã trải qua 11 ngày tuyệt vời ở Cuba trong tháng 2 vừa qua. Asis và Munirah (hội trưởng và nghị viên tâm linh hiện nay của Cuba), ra đón tôi tại phi trường Havana. Như thế đồng lúc gặp phải luồng hơi nóng ngột ngạt, âm vang của nhịp điệu Châu Mỹ La Tinh, tiếng ồn ào xe cộ - phần lớn là các xe hơi cũ của thập niên 50 và 60, - tất cả là một sự sinh động hoàn toàn khác biệt hẳn so với các quốc gia còn lại của Bắc Mỹ. Người nào không có giấy phép hợp lệ sẽ không được phép đón tiếp khách nước ngoài tại gia đình của mình, vì thế Ali – con trai của hội viên Subud, và cũng là tài xế trực cho chúng tôi trong suốt thời gian lưu lại Havana – chở tôi đến một nhà khách xinh xắn “nhà riêng” tại một vùng yên tĩnh của thị trấn, nơi đó Daniela và Reynaldo đang đợi tôi. Chúng tôi bắt đầu công việc vào sáng hôm sau, bắt đầu bằng latihan tại nhà của Asis và Munirah, tiếp theo sau đó là cuộc họp với một viên chức chính quyền. Eloisa đến tận nhà, nói chuyện với chúng tôi khá lâu và đầy đủ chi tiết, với một lối nói giản dị và thoải mái. Chính quyền biết khá nhiều về Subud, nhưng tiến trình xin hợp pháp hóa diễn ra rất chậm. Chúng tôi được phép gặp gỡ nhau thành các nhóm mà không phải sợ hãi bị phản đối. Asis mô tả tình hình ra sao cách đây vài năm, latihan có thể là một sự việc gây căng thẳng, mọi người đã nỗ lực để không làm ồn trong lúc tập latihan, hay tạo sự chú ý về mình. Hãy tin tôi – những người hàng xóm lúc này đây có thể nghe thấy chúng ta!  

Trong 11 ngày, tại mỗi nơi chúng tôi tiếp nhận latihan, và nhiều địa điểm, có những cửa chớp trên các cánh cửa sổ, nhưng không có kiếng, và không có cách nhiệt, và dù gì một nửa thời gian chúng thực sự không được đóng lại. Cái nóng bức thật khó chịu ngay cả khi các cửa sổ để mở. Vì thế những người dân Cuba phải học tiếp nhận latihan trong một tình huống mà người Bắc Mỹ xem là những điều kiện ‘làm phân tâm’ – không có những phòng ốc lớn tinh tươm và sạch, có khoảng không gian để cử động thoải mái, và quỳ gối xuống sàn nếu bạn cần làm thế. Khắp nơi chúng tôi đến, trời rất nóng, không có khoảng trống để cử động, luôn luôn là nơi sinh sống của một ai đó, vì thế căn phòng đầy những đồ đạc. Nếu các bạn không quy thuận được, các bạn có thể nghe tiếng chó sủa, tiếng người làm việc bên ngoài các cửa sổ chỉ cách có vài bước chân, và luôn luôn là tiếng chơi nhạc ở một nơi nào đó sát bên. Cuộc sống tiếp diễn, và không có sự xa xỉ cho việc tìm thấy một chỗ yên bình, một nơi yên tĩnh và riêng tư. Đây không phải là một sự than phiền, chỉ là một biểu lộ sự khâm phục của tôi đối với những hội viên Cuba, những người học để trở nên không biết đến những âm thanh hỗn tạp và sự sinh động mà họ sống với nó mọi lúc, và tiếp nhận latihan bên cạnh đó. Nhưng tôi đi lạc đề mất rồi ......

Asis cảm thấy cuộc họp với Eloisa, viên chức chính quyền, diễn ra rất tốt. Chúng tôi không nói về bất cứ điều gì một cách cụ thể, ngoài việc hỏi tiến trình hợp pháp hóa đang diễn ra như thế nào, và Asis nói đến khả năng có được một cuộc họp vùng tại đây một ngày nào đó. Sự hợp pháp hóa sẽ làm cho người dân Cuba dễ dàng được phép đi đến các cuộc họp tại những nơi khác của thế giới. Eloisa ở lại dùng cơm trưa, và người tài xế của cô ấy cũng được mời dùng bữa trưa với chúng tôi. Bạn có thể tưởng tượng ra điều này đang xảy ra ở Bắc Mỹ không!!! Hầu hết những người dân Cuba rất nghèo, mức sống của họ bằng với mức sống tiêu chuẩn của chúng ta. Tiền lương trung bình là $15 đến $20 một tháng, dù bạn có là một bác sĩ giải phẫu hay một người quét đường hay không, nhưng mọi người chia nhau những gì họ có. Chúng tôi luôn được họ mời thứ tốt nhất – chúng tôi được mời ăn thịt gà hầu như mỗi ngày, ăn với cơm và các loại đậu và rau trộn. Khi bạn nhìn vào các quyển sổ khẩu phần ăn được phép có, bạn biết được có lẽ họ đã để dành phần ăn của họ trong nhiều tuần để mời chúng tôi như thế này. Ngoài những khẩu phần cơ bản, mọi thứ đều đắt đỏ đối với người dân Cuba – dù giá cả thấp hơn 10 lần so với kiều dân Cuba, nhưng với họ ăn trái cây và rau xanh là loại quá đắt so với mức sống chuẩn thông thường. Chỉ những người không đang trải qua những khó khăn về tiền bạc, đó là những người có gia đình ở nước ngoài có thể gởi tiền cho họ, hay một số ít người có công việc ký hợp đồng với các công ty nước ngoài, và có thể kiếm được mức lương tốt trong một thời gian dài.

Chúng tôi trải qua cuối tuần ở Havana, chia sẻ latihan và trắc nghiệm với khoảng 20 hội viên, hoặc tại nhà của Sharifuddin và Clara, hoặc tại nhà của Munirah and Asis. Có một buổi khai mở. Subud sống động và tốt tại Havana. Họ có những buổi latihan đều đặn – và một vài hội viên đi bộ vài kilo mét để đến tập latiahan, hơn là leo lên xe buýt, nó quá đông đến nỗi trông giống như một trong số những trò chơi nguy hiểm và dại dột mà học sinh thường chơi –  “bao nhiêu người sẽ vừa khít trong một chiếc Volkswagon?” Không có nhiều sách báo Subud đến được Cuba, và trước đây nhiều sách báo trong số đó bị tịch thu, nhưng Asis và ban quản trị của anh ấy vẫn đang in bản tin nội bộ hằng tháng, với một bài nói chuyện của Bapak hay trích dẫn từ quyển Susila Budhi Dharma, và bất kỳ tin tức gì về các sự kiện của Subud, như các cuộc họp của Vùng 7, hay cuộc thăm viếng của chúng tôi vào năm nay. Ở bất kỳ nơi nào chúng tôi đến – Havana, Camaguey, Manzanillo, Niquero – các hội viên chỉ tập latihan một lần trong 1 tuần. Việc đi lại đây đó xem ra rất khó khăn, điều này không thể thay đổi trong những ngày sắp tới. Nhưng chúng tôi trắc nghiệm về những việc khác – sẽ như thế nào nếu chúng ta yên tĩnh trước và sau khi tập latihan, điều quan trọng của việc tập trong nửa giờ đồng hồ, và lợi ích đối với sự phát triển bên trong của chúng ta khi chúng ta được gọi bằng tên Subud. Phần lớn các hội viên Subud Cuba đều được Bapak và Ibu cho tên Subud, nhưng họ thường dùng tên của cha mẹ đặt cho. Có lẽ khi Subud trở nên được chấp nhận hơn, họ sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi sử dụng tên Subud của họ. Các hội viên có tình cảm rất gắn bó với nhau – giống như trong một gia đình.     

Ngày Thứ Hai, chúng tôi đi thăm Havana Cổ Xưa, nơi sự hùng vĩ và nét đẹp của một thời đại khác tương phản với những điều kiện sống rất nghèo nàn. Thật là một nơi lý thú để đến thăm, và đa số người dân Cuba có vẻ thích cười và nhảy múa, bất kể hoàn cảnh của họ ra sao. Chúng tôi đến thăm Phòng triễn lãm nghệ thuật và trường học do một anh trong Subud điều hành, và rất may là có thể ngồi tại một buổi diễn tập của một đoàn múa hát, đoàn ở trong cùng một tòa nhà với Phòng triễn lãm, và cũng là trong số dự án của anh ấy. Các cuộc triễn lãm và biểu diễn về nghệ thuật được tổ chức rất nhiều ở Havana, và chúng tôi có được vài tấm hình ấn tượng về nhóm vũ điệu này. Daniela và tôi rất xúc động với vũ điệu này, nhận thấy điểm nhấn chính của vũ điệu là chiếc va li, họ vừa vươn tay ra để nắm lấy, vừa lùi lại khỏi nó, với chúng tôi, một diễn đạt rõ ràng về điều là có biết bao nhiêu người dân Cuba bị giằng co bởi nhu cầu đi xa, kiếm tiền ở nước ngoài, và tình yêu quê hương mãnh liệt nơi họ.

Camaguery - ảnh: Internet

Trạm dừng kế tiếp – Camaguery. Chúng tôi lên xe buýt đi suốt đêm để đến đó – khoảng 9 tiếng. Xuống xe buýt, mọi người ngay lập tức nhận ra sự thay đổi về tốc độ phát triển ở đó so với Havana. Tại đây ở Camaguey, phương tiện chuyên chở chính là xe độc mã. Một lần nữa chúng tôi phải ở lại trong một nhà khách theo đúng luật, điều đó có nghĩa là có được sự xa xỉ của một phòng tắm riêng, và buổi điểm tâm theo phong cách Châu Âu – đủ dồi dào khiến chúng tôi cảm thấy khỏe khoắn cho đến tận buổi trưa. Hầu hết người Cuba chỉ ăn một bữa chính, trước đây là vào buổi trưa. Chúng tôi tập latihan tại nhà của Aneesa, một lần nữa với khoảng 20 hội viên. Đó là một cuộc họp mặt yên tĩnh và an bình. Chúng tôi có thể cảm thấy một tình cảm mạnh mẽ về cộng đồng và sự quan tâm chăm sóc của nhóm ở Camaguey. Họ nói với chúng tôi họ hạnh phúc biết bao về trải nghiệm Subud của mình, và cảm thấy rất ấm áp và gần gủi với nhau. Nơi đó là những mối quan hệ về xã hội, và họ điều hành một dự án về Susila Dharma, bắt đầu và từ trong nhà của Aneesa, giúp đỡ rất nhiều những người già trong vùng, cả người Subud và không Subud.

Trên đường đến Manzanillo – một thị trấn nhỏ cổ xưa có sức hấp dẫn ( thật ra, tất cả những thị trấn nhỏ đều cổ xưa và có sức thu hút), với những con đường quanh co, kiểu kiến trúc cổ hàng thế kỷ, và không có xe hơi. Mọi người có thể đi bộ khắp nơi. Có 4 nhóm ở Manzanillo – các hội viên thì đông và không thể cùng một lúc vào trong cùng một căn nhà, và việc thuê một nơi khác thì không thể được vào lúc này. Vì thế chúng tôi đã tập latihan vào 4 giờ tập khác nhau, hơn 3 hay 4 ngày, với 1 ngày đến thăm Niquero đi xuôi xuống bờ biển, nằm ở giữa. Các hội viên tại Niquero là một nơi rất hẻo lánh. Không có xe buýt đi lại giữa Manzanillo và Niquero, vì thế nếu bạn không có sự xa xỉ của một chiếc xe hơi, như chúng tôi có được, bạn chỉ có cách duy nhất đi đến đó bằng cách đi nhờ xe tải. Một lần nữa, Subud tại Manzanillo có tính đặc thù của riêng nó. Nơi này bị ảnh hưởng bởi các nền văn hóa địa phương – tôi không biết chắc các nền văn hóa này là thế nào, nhưng các nhà thờ Letrera (thuyết thông linh) thì phổ biến. Với chúng tôi, cứ như là đôi khi chúng tôi đang ở trong một lãnh thổ của người nước ngoài, về latihan, và sẽ tốt biết bao cho Subud nếu có nhiều chuyến viếng thăm của phụ tá hơn  đến những nơi xa xôi này. Vì ban quản trị và phụ tá quốc gia hiện nay, tất cả hiện đi cùng chúng tôi, đây là chuyến đi đầu tiên của họ đến một nơi nào đó từ lúc họ điều hành văn phòng cách đây 2 năm rưỡi. Họ đang dự định tổ chức Đại Hội Thường Niên năm nay bằng điện thoại, vì không có tiền để đi đây đó.  

Chúng tôi được thiết đãi bằng buổi biểu diễn âm nhạc địa phương thật tuyệt vời – một thành viên của ban nhạc Michel chơi ghi ta và hát khi chúng tôi lần đầu đến đó. Và luôn có âm nhạc trên đường phố. Một đêm khác, khi đi bộ về nhà sau buổi tập latihan, chúng tôi phải dừng lại để nghe buổi hòa nhạc được tổ chức trên đường phố, nhân dịp kỷ niệm 50 năm của một đài phát thanh đặc biệt. R..ất là hay!

Manzanillo - ảnh: internet

Chúng tôi đã đến thăm dự án Susila Dharma tại Manzanillo, được điều hành bởi người anh em của chúng ta, Victor. Đó là một buổi hội thảo dành cho những người trưởng thành có vấn đề về tinh thần, những người làm nên các món hàng thủ công. Có khoảng 40 người trong một căn phòng, ngồi trên những cái bàn gần như cả ngày. Khi chúng tôi đến thăm, trời khá nóng ở nơi đó, nhưng nhiều người vẫn mĩm cười. Victor nói với chúng tôi có tất cả 4 cái quạt bị hư, và không thể tìm thấy các phần thay thế tại Cuba để sủa chửa cho 4 cái quạt hư này, vì thế vào mùa hè, 4 tháng kể từ bây giờ, cái nóng nơi này quả là không thể chịu đựng nổi, nếu như họ không thể gây quỹ để mua thêm vài cái quạt mới. Một lần nữa tôi muốn nói đến sự cảm phục của mình về sức mạnh bên trong và lòng dũng cảm của một số anh chị em của chúng ta tại Subud Cuba. Tôi không thể giúp gì nhưng nghĩ là nhiều người trong chúng ta ắt có lẽ đã bỏ tập latihan từ cách đây rất lâu, khi bị ở một nơi xa xôi hẻo lánh như thế, thiếu sự giao tiếp với Subud thế giới, và sự thiếu thốn về vật chất. Tôi không có ý muốn đề cập đền ảnh hưởng của tôn giáo và các nền văn hóa có lẽ kỳ quặc với latihan, và cả những mâu thuẫn đang xảy ra bên trong tình huynh đệ tại Subud Cuba, vốn có thể xảy ra tại bất cứ quốc gia nào. Nhờ ân huệ của Thượng Đế, một vài điều kỳ diệu nho nhỏ đã xảy ra tại đây, và một số hội viên mới được khai mở. Tất cả chúng tôi, những người dân Cuba cũng như những người khách đến thăm, được ban ân phúc về một cảm nhận là một điều nào đó nặng nề đã được nhấc lên khỏi, và Bapak hài lòng về những nỗ lực của mỗi người tại đây. Chúng tôi hy vọng chúng tôi sẽ có thể trở lại đây lần nữa, trước khi nhiệm kỳ của chúng tôi chấm dứt, và khuyến khích tất cả các bạn hãy liên lạc và duy trì sự liên lạc đó với gia đình Subud của chúng ta tại Cuba.