Những chuyện Subud

Cơ quan British Council chăm lo cho những ai được học bổng. Tôi nhận được số tiền đầu tiên, địa chỉ của một vài khách sạn thích đáng và được cho hay về những điều thực dụng. Chẳng bao lâu sau đó, tôi kiếm một phòng thuê, đến đại học ghi danh và thanh toán xong những thủ tục cần thiết. Nếu không dùng xe điện thì tôi cố ý đi bộ dài lâu để nhận biết thành phố. Sau 10 ngày tôi thanh toán xong tất cả những chuyện cần làm, và không còn cảm thấy mình xa nhà nữa, mà đây là quê hương mới của mình.

Bây giờ là lúc mà tôi đã đợi chờ 3 năm trời: thăm viếng trung tâm tâm linh Coombe Springs. Như đã thuật lại, tuy không cảm thấy giáo lý của Gurdjieff là thích hợp với mình nhưng tôi đặt nhiều kỳ vọng ở những cách tu luyện mình không biết gì của Gurdjieff, ở những khẳng định của ông là đường lối tu tập đó thích ứng với thời đại hiện nay. Tôi bám vào kỳ vọng đó như vào một chiếc phao cứu vớt. Trong 3 năm trời, tôi đã quen thuộc với cái ý nghĩ là mình không thể coi thường đường lối tu tập đó, có lúc thấy có cảm tình, có lúc không.

Ngày 12 tháng 8 1958 tôi lấy xe điện tới trạm Waterloo, rồi từ đó lấy một tuyến xe điện khác đi mất nửa tiếng đồng hồ tới một trạm xe buýt. Đi 10 phút qua một khu gồm những biệt thư, tôi đứng trước một trang viên phía trước là những bậc thềm. Đã tới nơi tới chốn!

Sau 6 năm say mê đi tìm đạo, một năm đợi chờ, 3 năm biết được một địa chỉ có thể giúp ích cho mình, và cũng sau một chuyến đi vất vả để tìm kiếm một đường lối trầm tư mặc tưởng, cuối cùng tôi đã tới đích.

Điều này nghe có vẻ hơi căng thẳng, vì tôi đã dồn 7 năm tìm kiếm của mình vào một câu văn duy nhất, nhưng hồi đó tôi đã thản nhiên bước lên những bậc thềm, đi vào một phòng rộng lớn và trông thấy ngay một chiếc bàn là nơi thông tin. Tôi đi thẳng tới đó, chào hỏi người phụ nữ ngồi đó: ''Xin lỗi, tôi có thể nói chuyện với ông Bennett?''

Như đi vào nơi một bộ trưởng để hỏi kẻ gác cổng: ''Xin lỗi, tôi có thể nói chuyện với ông bộ trưởng?''

Với lối thản nhiên và lịch thiệp của người Anh, bà ta đáp: ''Tôi e ngại bây giờ thì không được, nhưng chắc ông có thể cho biết là chuyện gì vậy?'' ''Tôi muốn theo tập lối tu của Gurdjieff.'' (Tôi liều mạng vào một nơi không biết sẽ dẫn tới đâu). Bà ta yêu cầu tôi hỏi một người đàn ông đứng gần mình. Ông là một người rất cao gầy, mớ tóc màu đen che kín trán, điệu bộ cứng nhắc, khuôn mặt nghiêm nghị, lạnh lùng của ông khiến người ta nghĩ ông là một kẻ vô tình cảm. Khi tôi hỏi, ông nói với một giọng kéo dài, tạm ngưng nói rồi lại nói tiếp: ''Được, nơi đây anh có thể tập theo lối tu Gurdjieff, nhưng cách đây một năm có một người từ Java đem tới một lối tu mới. Lối tu đó giản dị hơn nhưng cũng dẫn tới một đích y như nhau.''

Khi tôi nghe nói như vậy, tâm thức mình xôn xao trải qua một điều gì bất ngờ khó hiểu. Như có một uy quyền không thể chống cự mà mệnh lệnh là: '' Muốn tìm kiếm một đường lối tu tập thì đó chính cái đường lối từ Java. Không thì đừng theo bất cứ gì, ngay cả đường lối của Gurdjieff.'' Đồng thời tôi cũng cảm thấy hết sức tức giận vì nhân vật không quen biết từ Java đó. Những phản ứng chống chọi nhau đó xảy ra một cách mãnh liệt và đột ngột khiến tôi không kiềm chế được. Tôi không thể ăn nói gì, phải cố sức lắm mới tự chủ được, để người ta khỏi nhận thấy sự tức giận và những chống đối trong lòng mình.

Tôi đã nhiều năm tập cho mình thói quen trở nên thản nhiên đối với nghịch cảnh, bởi tôi không muốn mình thành món đồ chơi của những ảnh hưởng này nọ. Nhưng tất cả nững điều đó như bị xóa bỏ hết bởi cái uy quyền trong lòng và sự tức giận vô cùng của mình. Về Java và Indonesia tôi không biết chút gì, ngoài việc đó là xứ sở của những người Mã Lai theo Hồi giáo, nơi có những cây đao hình cong mà người ta gọi là Kris. Tôi có thành kiến về đạo Hồi, vì thấy nó chuyên chú tới thế gian, hầu như không tới tâm linh. Con đường tâm linh của tôi sẽ đi theo những cái đó? Nếu về tâm linh thì chỉ có thể do một hiền nhân Ấn Độ!

Nhân vật cho tôi thông tin đó ăn nói một cách lờ phờ về con đường tâm linh mới lạ đó: tôi chẳng hiểu gì hết, hầu như không nghe những gì ông nói, và cũng chẳng biết mình nên làm gì. Đúng ra thì tôi đã có thể nói: ''Thôi cám ơn, ông làm ơn cho tôi biết tìm thấy ở đâu nhóm theo Gurdjieff.'' Nhưng tôi không thể nói như vậy, và cũng không nghĩ là mình sẽ nói. Tôi không thể chống cự cái uy quyền trong lòng mình.

Bực tức, không biết phải làm gì, tôi nhìn quanh phòng thay vì chú ý tới những gì nói với mình. Tôi trông thấy một giá gác trên đó có một áp-phích viết tay những chữ: SUBUD. LATIHAN cho nam (giờ giấc) cho nữ (giờ giấc). Những chữ đó khiến tôi hết sức chú ý. Chúng có nghĩa gì? Thuộc ngôn ngữ nào? Tôi ngắt lời hỏi nhân vật cho mình thông tin: ''Những chữ SUBUD, LATIHAN nghĩa là gì vậy?'' Ông cúi đầu xuống nói nhanh nhẹn: ''Oh, that's what I am talking about!'' (Đó là điều tôi đang nói tới).

Ngay lúc đó có một phản ứng thật khó hiểu: sự bực tức của tôi đột ngột biến mất, một cách nhanh chóng như khi lần đầu cảm thấy. Tôi chăm chú nghe ông nói.

Sau 2 hay 3 phút, tôi hiểu rõ được đó là con đường mình muốn theo, đúng ra là phải theo. Tôi hầu như không hiểu và cũng không thích những giải nghĩa của người phụ tá Subud đó. Những gì ông nói nghe như dạy đời, hầu như có nội dung một bài giảng đạo. Ông chỉ có thể nói không dài lâu, bởi tôi liền ngắt lời ông cho hay mình dứt khoát muốn vào Subud, và có những điều thiết thực nào không mình có thể làm. Ngay lúc đó tôi nhận thấy nhân vật ở Java mà mình không quen biết, là một chuyên gia mà mình muốn theo những răn dạy của ông, tuy như vậy chỉ là có lợi cho cá nhân mình.

Người phụ tá đề nghị chúng tôi tới một khu vườn để tiếp tục trò chuyện. Hôm đó là một buổi trưa mùa thu ấm đẹp, chúng tôi chậm chạp bước ra ngoài, trong lúc ông cho tôi hay về những gì cần làm. Chúng tôi đi được khoảng hơn một chục bước, thì ông chợt nhắc tới chuyện phải đợi chờ 3 tháng.

Điều đó là một cú sốc, như có ai lấy búa nện vào đầu mình. Tôi cảm thấy lòng mình bị tan nát và bắt đầu khóc. Đã được 9 năm mà tôi không còn khóc nữa. Cố sức chống lại cơn khóc, tôi nức nở nói: ''Nhưng tôi đã đợi chờ 3 năm để tới đây. Tuy đã muốn theo Gurdjieff nhưng bây giờ thì tôi quyết định theo Subud. Với tôi thì không còn nghi ngờ, không cần phải suy nghĩ gì nữa. Tôi dứt khoát muốn vào Subud!''

Người phụ tá tỏ sự thông cảm. Hiển nhiên tôi đã khiến ông xúc động, nên ông nói nếu có ai có thể rút ngắn thời gian đợi chờ, thì chỉ là ông Bennett. Tôi van xin ông trình bày trường hợp mình với ông Bennett. Ông hứa sẽ làm và nói tôi nên trở lại ngày mốt. Chúng tôi trò chuyện về những gì thiết thực trong Subud, và tôi thấy hơi yên tâm.

Kể từ lúc tôi cho hay mình thích Subud, thái độ người phụ tá thay đổi hoàn toàn. Không còn cứng nhắc và gò bó nữa, nhưng cởi mở và rất thân thiện. Có lẽ ông đã nhận thấy sự chống đối trong lòng tôi, và khi sự chống đối đó mất đi, ông trở nên bớt lạnh lùng.

Với tôi đợi chờ 3 tháng là điều gì khủng khiếp. Tôi sẽ sống còn ra sao trong thời gian đó? Tôi sẽ như một kẻ nửa tỉnh nửa mơ chẳng thể làm gì được. Tôi đã không ngờ là phải đợi chờ lâu như vậy. Một hay hai tuần thì chắc có thể được, nhưng lâu hơn thì tôi chưa từng nghĩ tới. Một cách không chống lại được, tôi có ý nghĩ này: mình như một kẻ bị lạc trong sa mạc. Tôi đã đi được một đoạn đường dài, và trong lúc hầu như mất hết mọi hy vọng, tôi cũng đến được một ốc đảo - trong sự ngột ngạt. Kẻ canh gác nơi ốc đảo thân thiện nói: ''Bạn có thể vào đây – nhưng trong 3 tháng.''

Sau cuộc trò chuyện với người phụ tá, tôi lưu lại Coombe Springs trong một lúc. Trước hết tôi đi vào phòng là nơi thông tin cho hội viên dự bị. Tại đó có một người cho tôi hay ông Bennett đã viết một cuốn sách về Subud sắp được xuất bản. Bản in thử đã sửa chữa xong, người ta thân ái cho tôi mượn đọc. Tôi đọc cuốn 'Concerning Subud'của ông Bennett trước khi nó được xuất bản và trước khi tôi được khai mở. Nửa phần đầu cuốn sách tôi chỉ đọc lướt qua, vì đó là những chuyện nhập đề, đặc biệt cho các môn đồ của Gurdjieff. Nửa phần còn lại tôi chăm chú đọc. Cuốn sách đó đã tăng cường sự quyết định vào Subud của tôi, nếu có thể được.

Chủ Nhật hôm đó có nhiều người đến thăm Coombe Springs, đặc biệt tại 'Coffee-Bar'. Những người Anh trẻ tuổi thường uống cà-phê thay vì trà theo truyền thống, trong khi dân Wien lại thích trà thay vì cà-phê theo truyền thống. Tại Coffee-bar tôi cũng uống trà, ăn chút ít, trò chuyện với nhiều người để tìm cách giảm bớt tình trạng xuống tinh thần của mình vì phải đợi chờ.

Trong ngày sôi nổi đó tôi nghiệm thấy tâm thức mình có một phần thâm sâu lớn mạnh hơn, khôn ngoan hơn cái Tôi thông thường của mình. Cái đó biểu hiện một cách tự nhiên, khiến có những cảm xúc mãnh liệt, khiến đột ngột hiểu biết và rõ ràng dứt khoát định đoạt. Ngay cả trong việc làm đổi thay các quan niệm. Cái ý chí thông thuờng của tôi không có quyền hành gì. Như từ nơi thâm sâu nhất của tâm hồn có một ý chí mạnh hơn chợt thay quyền lãnh đạo, ý chí của cái Tôi chỉ việc tuân theo.

Thực ra thì có thể gọi đó là một chứng nghiệm tâm linh, tuy hồi đó tôi chưa nghĩ tới điều đó. Đó cũng là cái chứng nghiệm đầu tiên của tôi với Bapak, trước khi tôi nghe nói tới cái tên đó và không biết chút gì về Subud. Làm sao tôi đã có thể tức giận một người mình không quen biệt, một kẻ không làm hại gì cho mình, nhưng lại khiến mình vô cùng bực tức, trong khi mình ít khi phải khổ sở vì sân si? Nhưng khi tôi nghe thấy con đường đó là 'Subud', quan niệm của tôi hoàn toàn thay đổi, và Bapak chợt thành quân sư quan trọng nhất của mình, tuy không là một tôn sư. Tôi chỉ việc theo cái Subud đó, mà không chút nghi ngờ gì. Hồi đó tôi đã biết được những gì sẽ được chứng thực ngàn lần sau này.
Sự hiểu biết từ nơi thâm sâu đó đã phần nào được thể hiện 3 lần trước đây: Trước hết, khi còn bé tôi đã vui mừng về cái tên 'Hubert' của mình, tuy thấy có những tên đẹp hơn, như Adalbert hay Georg. Kế đến, khi được 15 tuổi tôi chợt biết được nghề nghiệp thích hợp với mình. Sau cùng, ở tuổi 16 tôi dài lâu biết được một chắc chắn là có một con đường của nội tâm trên đó mình phải đi một mình, nhưng đi tới đâu thì không biết.

Tôi cũng hiểu được tại sao chỉ có sự khẳng định duy nhất này của Gurdjieff là mình đã không coi thường: đường lối tu tập của ông thích hợp với hiện tại. Đó là cái mồi khiến tôi được dẫn dụ tới Coombe Springs, nơi tôi quả thực tìm được một lối tu tập hiện đại, và đó là Subud.

Khi rời khỏi Coombe Springs, tôi chỉ trông chờ ngày mốt mình sẽ trở lại, mong rằng một người được quý trọng như ông Bennett sẽ chấp nhận có trường hợp ngoại lệ.

Thứ Ba khi trở lại Coombe Springs, tôi muốn đi tìm người phụ tá đã thông tin cho mình. Nhưng tôi đã trông thấy ai đây, ngay khi bước vào phòng lớn? Chính ông Bennett!

Ông đứng giữa cầu thàng gỗ dẫn tới lầu nhất, nên tôi có thể rõ rệt trông thấy ông. Chung quanh ông có vài người nam đang trò chuyện cùng ông. Một người luôn bận việc như ông Bennett, ít ai trông thấy, hầu như không ai biết ông hiện đang ở đâu và khó tìm gặp, đang đứng trước mặt tôi ngay khi tôi bước vào! Tôi không đi tìm người phụ tá trước kia, mà chỉ muốn dùng cơ hội ngàn vàng để nói chuyện tay đôi với nhân vật quan trọng đó. Tôi đến gần họ, đứng lại rồi chăm chăm nhìn ông Bennett. Tới ngay chỗ ông để hỏi thì thật bất lịch sự, nên tôi đợi chờ cho mọi người trò chuyện xong.

Trong khi nói chuyện với người này rồi người khác, ông tình cờ nhìn thấy tôi, trong lúc tôi đang tuyệt vọng chăm chú nhìn. Ông ngập ngừng trong giây lát, quay đầu qua chỗ khác, rồi lại quay sang phía tôi. Ông nhìn tôi một vài giây, bước xuống cầu thang để đi đến phía tôi. Khi đứng trước mặt tôi, ông hơi cúi mình xuống hỏi: ''Yes, please?''

''Làm thế nào ông đã đoán được tôi là kẻ mong muốn thời gian chờ đợi được rút ngắn?'', tôi nghĩ và tức khắc nói rằng mình ban đầu muốn theo Gurdjieff, rằng bây giờ mình quyết định theo Subud vì không còn gì nghi ngờ nữa, rằng mình không thể chờ đợi nữa vì đã chờ đợi 3 năm, vân vân...Tôi say sưa thôi thúc nói, như một kẻ đang trong tình trạng hết sức khó khăn. Một trong những luận cứ của tôi là mình muốn dài lâu tập chung với một nhóm, bởi sau 9 tháng tôi phải rời khỏi nước Anh. Tôi là một sinh viên nước ngoài từ Wien, và sau khi tôi về nước, sẽ không có latihan nhóm. Ông Bennett ngắt lời tôi nói: ''Lúc anh trở về Wien, nơi đó đã có một nhóm Subud.'' Tôi cứng họng. Một mặt, điều đó đáng mừng; mặt khác, luận cứ của tôi không đứng vững được. Tôi tiếp tục nài khẩn biện hộ cho hoàn cảnh mình, nhưng đã phải câm lặng vì đã nói hết tất cả những gì phải nói mà không muốn lặp lại.

Kiên nhẫn đợi chờ cho tới khi những lời nói cuồn cuộn của tôi chấm dứt, ông Bennett thản nhiên nói: ''Tôi nghĩ hôm nay khai mở thì không được, nhưng anh đồng ý ngày mốt chứ?'' Còn gì hơn nữa! Hết sức vui mừng tôi cảm ơn ông.

Khi ông quay mình muốn đi nơi khác, tôi nhanh chóng hỏi: ''Làm sao ông đã biết tôi là hội viên dự bị muốn hỏi ông về thời kì chờ đợi?'' Ông quay mình lại một lần nữa rồi nói: ''Không ai đã cho tôi hay về trường hợp của anh.'' Ông đi tới nơi những người nam đứng trên cầu thang để tiếp tục trò chuyện cùng họ.
Như vậy người phụ tá trước kia đã không gặp ông, nhưng tôi cũng được toại nguyện. Ông Bennett đã cảm thấy sự khó khăn trong lòng tôi, và đã chỉ hành động theo trực giác. Chắc chắn ông đã nhận thấy ước muốn của tôi không do nôn nóng, nên một sự khai mở không phải đợi chờ là chính đáng. Nơi phòng thông tin, người ta sắp xếp cho tôi được khai mở chiều ngày Thứ Năm. Có lẽ tôi sẽ vào coffee-bar một lần nữa, nhưng điều đó thì không chắc chắn. Tôi chỉ chắc chắn biết là mình sẽ vui vẻ về nhà.